GTİP KODUNUN İTHALAT VE İHRACAT İŞLEMLERİNDEKİ ÖNEMİ
GTİP KODUNUN İTHALAT VE İHRACAT İŞLEMLERİNDEKİ ÖNEMİ
Bu yazımızda, ithalat ve ihracat işlemlerinde Gümrük Tarife İstatistik Pozisyonu (GTİP) belirlemenin neden önemli olduğu ele alınacaktır. GTİP ülkemizde eşyaların en detay bazda sınıflandırıldığı, ürünlerin gümrük vergilerinin ne şekilde uygulanacağını gösteren ve aynı zamanda istatistiksel amaçlarla kullanılan 12 haneli bir koddur. Ülkemizde, eşyaların hangi GTİP altında sınıflandırıldığını gösteren 12 haneli GTİP kodlarının yer aldığı tabloya Türk Gümrük Tarife Cetveli (TGCT) denilmektedir.
Hepimizin bildiği üzere, ithalat ve ihracat işlemleri gümrük idareleri tarafından yürütülmektedir. Gümrük idarelerine ithali ve ihracı yapılacak eşyalar için beyanname verilmekte ve ilgili beyannameye de gerekli dokümanlar (fatura, tr, navlun, sigorta vs.) ve izinler, uygunluk yazıları gözetim belgeleri, TSE,CE vb. eklenmektedir. Sonrasında da ithalatta ve varsa ihracatta ilgili eşyaya ait vergiler ödenerek işlemler tamamlanmaktadır. İşte tüm bu işlemlerin başlangıç noktası, yani ithali veya ihracı yapılacak eşyaya hangi oranda vergi ödeneceği, hangi izinlerin alınması gerektiği kısacası mevzuatın ne şekilde uygulanacağı GTİP belirlenmesi ile mümkün hale gelmektedir. Çünkü Türk Gümrük Tarife Cetveline göre sınıflandırılan eşyaya ne vergi ödeneceği, hangi izinlerin, uygunluk yazılarının vb. alınacağı, belirlenen 12 haneli GTİP kodu özelinde farklılık göstermektedir. Tarife Cetveline göre her eşyanın vergilendirilmesi ve her eşyanın mevzuatı aynı değildir.
Yukarıda belirttiğimiz açıklamadan da anlaşılacağı üzere ticarete konu eşyanın GTİP kodunun belirlenmesi, ithalat ve ihracat işlemlerinin başlangıç ve en önemli noktasıdır. Çünkü işlemlerin başlangıç noktası olduğu için yanlış belirlenen bir GTİP kodu sebebiyle tüm gümrük işlemlerinin yanlış devam edeceği açıktır. Şöyle ki, GTİP kodu yanlış belirlenen bir eşyaya eksik veya fazla vergi yatırılabilir. Sonrasında gümrük idarelerince yapılan herhangi bir tespitte eksik yatırdığımız vergi için ceza ödemek zorunda kalınabilir. Burada gümrük vergileri yüksek ise cezaların da yüksek olması durumu söz konusudur. Diğer taraftan yanlış tarifelendirme sebebiyle fazla vergi de ödememiz söz konusu olabilir. Bu durumda da gereksiz yere fazla vergi ödenmesinden kaynaklı mali yüklerin ortaya çıkması söz konusu olacaktır. Yanlış tarifelendirmenin vergisel zararları yanında mevzuatsal açısından da olumsuzlukları bulunmaktadır. Yanlış verilen bir GTİP sebebiyle öncelikle, alınması gereken izinler, uygunluk yazıları, kayıt belgeleri, gözetim belgeleri vs gibi izinlerin alınmaması durumu ortaya çıkacaktır. Bu izinlerin alınmaması sonucunda da 4458 sayılı Gümrük Kanunu’na göre gümrüklenmiş değerin iki veya dört katı olarak para cezası ile karşılaşılması ile bu eşyaların mülkiyetinin kamuya geçirilmesi söz konusu olabilir. Durum tersinden yorumlandığında GTİP yanlış verildiği durumlar için, gerekmediği halde izin, uygunluk belgesi gibi unsurların temin edilmesi hem maliyet kaybı hem de zaman ve mesai kaybı olmaktadır.
Belirttiğimiz açıklamalardan da anlaşılacağı üzere ticarete konu eşyanın GTİP olarak doğru sınıflandırılması demek, tüm gümrük ve diğer işlemlerin de doğru tamamlanması anlamına gelmektedir. Peki ithalat ve ihracat işlemleri için can alıcı noktada önemli olan GTİP kodu belirlenirken nelere dikkat edilmeli ve doğru GTİP belirlenmesi için neler yapılmalıdır? Öncelikle GTİP’in en doğru şekilde belirlenebilmesi için, konuya hâkim kişilerin doğru soruları doğru kişilere sorması gerekmektedir. GTİP belirlemek uzmanlık isteyen bir iştir ki ülkemizde ki ithalat ve ihracat işlemlerinde GTİP belirleme süreçleri Gümrük Müşavirleri ve Gümrük idarelerinde yetkili memurlar tarafından yürütülmektedir. Burada ki uzmanlık, her eşyayı bilmek anlamında olmayıp, eşyanın yapısal ve teknik özelliklerine, kullanım yerine ve kullanım amacına vb. göre Türk Gümrük Tarife Cetvelindeki yerini doğru şekilde tespit edebilmektir. Her eşyanın özellikleri farklı olduğu için, her eşya için öğrenilmesi gereken bilgiler de farklılık göstermektedir. Bu sebeple, eşyaya ilişkin bilgileri ve özellikleri ile teknik yapısını en iyi bilen kişilerden doğru olarak almak çok önemlidir. Çünkü eksik veya yanlış verilecek bir bilgi, yanlış GTİP belirlenmesine neden olacak ve dolayısıyla tüm gümrük süreçleri de yanlış devam edecektir. Tarifelendirme süreçlerinde ithalat veya ihracat firmalarının gümrük müşavirlerine veya gümrük idarelerine GTİP bilgilerini vermesi konusunda departmanlar arasında çok iyi bir koordinasyon sağlanması gerekmektedir. Özellikle üretim yapan firmalar tarafından birçok yeni ürün ithal veya ihraç edilmek istenilmektedir. Bu noktalarda eşyayı en iyi bilen uzman veya mühendise ulaşılmalı ve müşavir veya gümrük idaresinin talep ettiği bilgiler doğru ve eksiksiz bildirilmelidir. Gerekirse eşyaya özgü, kılavuz veya kataloglar temin edilmelidir. Özellikle mühendislik birimleri özelinde bazen müşavir veya gümrük idaresi ile eşyanın özellikleri konusunda anlatım veya ifade yanlışlığı olabileceğinden, firmaların dış ticaret ekiplerinin bu süreçlerde köprü vazifesi görerek, iki tarafın da istek ve söylemlerini anlamaları ve istenilen bilgileri taraflara onların anlayacağı şekilde iletebilmesi gerekmektedir. Bu sürecin daha sağlıklı şekilde yürümesini sağlayacaktır. Burada firmaların dış ticaret departmanları başta olmak üzere tarifelendirme süreçlerinde yer alan diğer tüm birimlerinin de katılacağı, GTİP ve önemi konusunda eğitimlerin düzenlenmesi büyük önem arz etmektedir. Hatta firmalar özelinde, GTİP belirlemek gibi önemli bir sürecin prosedüre bağlanarak, süreçte ki doğru uygulamaların devamlılığın sağlanması gerekmektedir.
Sonuç olarak, ithalat ve ihracat işlemlerinde GTİP kodu belirlenmesi başlangıç noktası olduğundan en önemli noktadır. Bu sürecin doğru ve sağlıklı sonuçlanması, tüm sürecin sıhhatli şekilde devam edeceğine işarettir. Böyle önemli bir süreci doğru kişilerin bir araya getirilmesi ile olumlu olarak nihayete erdirileceği düşünülmektedir.