BAĞLAYICI TARİFE BİLGİSİNİN YOL GÖSTERİCİLİĞİ

Bağlayıcı Tarife Bilgisi (BTB), Gümrük Kanunu’na göre; Eşyanın Türk Gümrük Tarife Cetvelinde sınıflandırılmasına ilişkin olarak, kişi veya kurumların yazılı talebi üzerine Bakanlık veya Bakanlık tarafından yetkilendirilmiş Gümrük ve Dış Ticaret Bölge Müdürlüklerince verilen idari kararlardır. Gümrük Kanunu’nun 9. Maddesinde Bağlayıcı Tarife Bilgisinin alımı ve iptali ile ilgili açıklamalara yer verilmiş ve onaylanan BTB kararlarının 6 yıl boyunca geçerli olabileceği belirtilmiştir. Gümrük Kanunu’nda verilen BTB kararlarının 6 yıl geçerli olacağı belirtilmişse de bazı durumlarda bu süre dolmadan BTB kararları geçerliliğini yitirebilmektedir. BTB kararları Bakanlık tarafından; BTB verilen eşyaya ait GTİP kodunun yapılan değişiklik ile artık Türk Gümrük Tarife Cetvelinde yer almaması, BTB alınırken verilen bazı bilgilerin daha sonrasında eşya ile örtüşmediğinin ortaya çıkması, verilen bir BTB için başka kişi veya kurumlarca yapılan itirazlar neticesinde sınıflandırmanın yanlış yapıldığının tespiti halinde iptal edilebilir.

Peki ithale konu eşya için verilen BTB kararlarının bağlayıcılığı ne demektir? Bir eşyanın GTİP kodu tespiti için ilgili makamlara yapılan bir başvuru sonucunda alınan BTB kararı, başvuruyu yapan kişi veya kurum için bağlayıcıdır. BTB’nin veriliş tarihi itibarıyla ilgili kişi veya kurum bu eşyaya ait tüm gümrük süreçlerini BTB kararının geçerli olduğu dönem içerisinde, ilgili BTB kararında ki GTİP üzerinden yapabilecektir. Ancak, aynı veya benzer eşyayı ithal eden diğer kişi ve kurumlar için ise verilen bu BTB kararları sadece yol gösterici niteliktedir ve bir kanuni bağlayıcılığı yoktur.

BTB kararlarının yol gösterici olarak kullanılması konusunda sık yapılan bir hataya da değinmek gerekir. İthal edilecek bir eşya için GTİP kodu belirlenirken, öncelikle ithal edilecek eşyanın tüm yapısal ve teknik özelliklerinin bilinmesi gerekmektedir. Bu bilgilere sahip olduktan sonra eşyanın Türk Gümrük Tarife Cetvelinde ki yerini belirlemek için bazı kaynaklardan ve bilgilerden yararlanılabilmektedir. Bu bilgi veya kaynakların başında da ithal edilecek eşya ile aynı veya benzer özelliklere sahip başka bir eşya için verilmiş bir BTB kararının olup olmadığının kontrol edilmesidir. Bu bilgilere günümüzde ülkemiz için Ticaret Bakanlığı internet sitesi üzerinden, diğer ülkeler için ise o ülke gümrük veri siteleri üzerinden ulaşabilmektedir. Ulaşılan bilgilerde, öncelikle ithal edilecek eşya ile aynı özelliklerde bir eşya için BTB kararının olup olmadığı, aynı özelliklerde bir eşyaya ait BTB kararı yok ise benzer özelliklerde bir eşya için BTB kararı olup olmadığını kontrol edilebilmektedir. Bu araştırma esnasında yapılan hata, ithal eşyası ile aynı özelliklerde olduğu düşünülen bir BTB kararı tespit edildiğinde, diğer BTB kararlarını veya diğer ülkeler BTB kararları incelenmeden, doğrudan bulunan ve doğru olduğu düşünülen ilk BTB kararını referans alarak gümrük süreçlerine başlamaktır. Bu doğru bir yaklaşım değildir. Çünkü diğer BTB kararlarını da incelemeye devam edilmesi halinde eşyayı özellik olarak daha çok kapsayan farklı bir BTB kararına ulaşılabilir veya eşya ile ilgili farklı ülkelerde farklı BTB kararlarının olduğu fark edilebilir ve aslında doğru olduğu düşünülen BTB kararının, ülkeler arası farklı BTB kararı olması nedeniyle risk teşkil ettiği anlaşılabilir.  BTB kararının yol göstericiliği konusunda ülkeler arası BTB kararlarının uyumlu olması çok önemlidir. Çünkü ülkelerce farklı GTİP’ler altında BTB kararı düzenlenmiş bir eşya ile ilgili, herhangi bir BTB kararı referans alınarak gümrük işlemlerini tamamlandığında, bu BTB kararının bir itiraz sonucunda veya Bakanlık yetkilerince iptal edilmesi durumunda yapılan gümrük işlemleri cezai uygulamalar bakımından artık risk teşkil edecektir. Bu riski en aza indirmek için bir eşya hakkında ülkeler bazında aynı GTİP altında sınıflandırılmış BTB kararlarının kullanılması gerekmektedir. İşte BTB kararlarının yol gösterici olarak kullanılmasında ki yapılan en büyük hata yukarıda bahsettiğimiz şekilde tüm BTB kararı verilerinin incelenmeden ilk tespit edilen BTB kararı üzerinden gümrük süreçlerini başlatmaktır.

Yukarıda bahsettiğimiz konuyu destekler mahiyette, son zamanlarda yapılan denetim ve incelemelere konu müfettişlik raporlarında ve Bakanlık ilgili makamlarınca yayınlanan sınıflandırma kararları ile ilgili Genelge veya BTB iptal kararlarında sadece Türkiye Gümrük Makamlarınca verilen BTB kararları değil, özellikle AB ve ABD Gümrük Makamlarınca verilen BTB kararlarının da referans alındığını görülmektedir. Söz konusu gümrük denetimlerinde, GTİP’lerle ilgili yapılan incelemelerde özellikle AB ve ABD makamlarınca verilen BTB kararları üzerinden tespitler yapıldığı, ithal edilen eşyaların, bu makamlarca verilen BTB kararlarında yer alan eşya ile aynı veya benzer özellikte olduğu belirtilerek eşyalar hakkında inceleme talep edildiği veya ceza kararları düzenlendiği görülmüştür. Bunun en somut örneği araçlarda kullanılan ‘’Termostatlar’’ için AB makamlarınca verilen BTB kararları referans alınmış ve eşyanın ‘’termostat olarak nitelendirilmesine rağmen, sıcak suyun akışını sağlayan veya durduran bir valf görevi gördüğünden bahis ile eşyanın ‘’Valf’’ olarak sınıflandırılması gerektiği belirtilmiştir. Bu tespit neticesinde incelemeler yapılmış ve doğruluğu tartışılsa da bu eşya özelinde gümrük idareleri tarafından bu eşyanın ithalatını yapan firmalara yüksek tutarlarda ceza kararları düzenlenmiştir.

GTİP sınıflandırılması yapılacak eşya ile ilgili olarak, yurt içi veya yurt dışı BTB kararları incelendiğinde aynı veya benzer eşya için çok farklı GTİP sınıflandırılmalarının yapılabildiği görülmektedir. Bu durumda ithal edilecek eşyayı özellik olarak niteleyen birden fazla BTB kararı ile karşılaşmak mümkündür. Burada süreci en sağlıklı yürütmenin yolu, ithal edilecek eşya özelinde BTB başvurusu yapmak ve bu BTB başvurunun sonucunda verilecek BTB kararına göre gümrük süreçlerini yönetmektir. Alınan BTB kararı bağlayıcı olduğundan gümrük süreçlerindeki risk ortadan kalkacak ve cezai müeyyide ile karşı karşıya kalmadan 6 yıl boyunca bu eşya özelinde gümrük süreçleri yürütülebilecektir.

Firmalar nezdinde, hızla gelişen teknoloji ve buna bağlı olarak üretilen ürünler düşünüldüğünde gerçekten ithal edilecek bir ürünün GTİP sınıflandırmasını yapmak çok zor bir hal almaya başlamıştır. Tedarik zincirinin aksamaması açısından gümrük süreçlerinin en hızlı şekilde tamamlanmasının önem arz ettiği bu günlerde GTİP sınıflandırmaları için çok kısıtlı zaman bulunabilmektedir. Bu zamanın da en doğru ve verimli şekilde kullanılması gerekmektedir. Bu nedenle özellikleri itibarıyla karmaşık ve çok teknik bilginin gerektiği eşyalar özelinde BTB başvurusu yapmak daha da önemli hale gelmiştir.Artık elektronik ortamda BTB başvurularının kolayca yapıldığı bir ortamda, gümrük süreçlerinin başlangıcı olan GTİP sınıflandırmasının doğru ve risksiz yapılabilmesi için dış ticaret firmalarının, BTB almak ve kullanmak konusunda daha aktif olması gerektiği düşünülmektedir.